بررسی اثرات هیدرو و اسموپرایمینگ در دماهای مختلف، بر سبز شدن، رشد اولیه گیاهچه و درصد اسانس مرزه خوزستانی(satureja khuzestanica jamzad) تحت تنش خشکی

مرزه خوزستانی از جمله گیاهان متعلق به خانواده نعنائیان است که گونه های متعدد آن در مناطق مختلف ایران رویش دارند. مر حله جوانه زنی و سبز شدن از مراحل مهم دوره ی رشدی گیاهان می باشند که اغلب تحت تاثیر شرایط نامساعد محیطی قرار گرفته و دچار اختلال می شوند. در ایران تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل نامساعد محسوب می شود. پرایمینگ یکی از روش های بهبود کیفیت بذر در شرایط تنش است. تحقیق حاظر به منظور بررسی تاثیر هیدرو و اسموپرایمینگ در دماهای مختلف بر بهبود کیفیت بذر مرزه خوزستانی تحت شرایط تنش خشکی در دو آزمایش جداگانه ( آزمایشگاه و گلخانه) انجام شد. آزمایش اول (بررسی اثرات پرایمینگ بر جوانه زنی، صفات مرتبط بر رشد گیاهچه و ... در ژرمیناتور): آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و سه فاکتور اجرا شد. فاکتور اول تنش خشکی (صفر،4- و8- بار)، فاکتور دوم، پرایمینگ (هیدرو،اسموپرایمینگ 4- و 8- بار و عدم پرایم) و فاکتور سوم دمای پرایمینگ (°c 15 و 25) بود. برای ایجاد مکش اسمزی در محیط پرایمینگ و همچنین محیط جوانه زنی از peg6000 استفاده شد. با پیشرفت تنش خشکی، صفاتی نظیر درصد و سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک گیاهچه، طول گیاهچه و شاخص بنیه کاهش یافت اما تعداد ریشه فرعی تا تنش 4- بار افزایش و پس از آن کاهش یافت. هیدرو و اسموپرایمینگ، کیفیت بذر را بهبود بخشیدند. تیمار هیدروپرایمینگ در دمای °c15 بیشترین اثر مثبت را بر درصد و سرعت جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، تعداد ریشه فرعی و شاخص بنیه در شرایط بدون تنش و تنش 4- بار داشت در حالیکه در شرایط تنش 8- بار، تیمار اسموپرایمینگ 4- بار در دمای°c15 توانست بیشترین اثر مثبت را بر سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه داشته باشد. طویل ترین ریشه ها در شرایط تنش و بدون تنش خشکی از بذرهای اسموپرایم شده ( در دمای 8- بار و دمای °c 25 ) بدست آمدند. تیمار های اسموپرایم بطور بارزی طول گیاهچه و تعدا ریشه فرعی را افزایش دادند. به استثنای صفت تعداد ریشه که تحت تاثیر دمای پرایمینگ قرار نگرفت، اغلب صفات مورد بررسی، در بذرهایی که در دمای پایین تری (°c15) پرایم شده بودند وضعیت بهتری داشتند. آزمایش دوم (آزمایش گلخانه ای) : آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و سه فاکتور اجرا شد. فاکتور اول ظرفیت زراعی (75% یا شاهد، 50% و 25% ظرفیت زراعی)، فاکتور دوم پرایمینگ (هیدرو،اسموپرایمینگ 4- و 8- بار و عدم پرایم) و فاکتور سوم دمای پرایمینگ (15 و 25 درجه سانتی گراد) بود. با پیشرفت تنش خشکی، صفاتی نظیر درصد و سرعت سبز شدن، وزن تر و خشک گیاهچه، طول گیاهچه، شاخص بنیه، شاخص سطح برگ و سرعت رشد گیاهچه کاهش اما درصد اسانس و طول ریشه افزایش یافت. هیدرو پرایمینگ، کیفیت بذر را بهبود بخشید. تیمار هیدروپرایمینگ در دمای °c15 اثر مثبت بیشتری را بر درصد و سرعت سبز شدن، وزن خشک و تر گیاهچه، طول گیاهچه و ریشه، شاخص سطح برگ و شاخص بنیه داشت.